საქართველოს 2013 წლის ბიუჯეტის პროექტის ანალიზი და რეკომენდაციები

11 დეკემბერს „ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრმა” წარმოადგინა 2013 წლის ბიუჯეტის პროექტის ანალიზი. ანგარიშში, რომელიც 10 დღეში მომზადდა,  გაანალიზებულია, თუ  როგორ ასახავს საქართველოს ახლადარჩეული მთავრობა ეკონომიკაში არსებულ გამოწვევებს ქვეყნის უმთავრეს ფინანსურ დოკუმენტში და ამასთანავე, სთავაზობს მთავრობას მათი გადაჭრის შესაძლო გზებს.

ანგარიშის თანახმად გამოიკვეთა შემდეგი დასკვნები და რეკომენდაციები:

• 2013 წლის ბიუჯეტის პროექტში შეინიშნება ერთგვარი კოლიზია ეკონომიკური ზრდის ამოცანისა და სოციალური თანასწორობის ამოცანებს შორის. ჩვენი აზრით ეს კოლიზია პირველის სასარგებლოდ უნდა გადაწყდეს, თუნდაც იმიტომ რომ სოციალური თანასწორობის მიღწევის ამოცანა ეკონომიკური ზრდის გარეშე პრინციპულად შეუძლებელია.
• სახელმწიფო ბიუჯეტი წინა წლების მსგავსად განაგრძობს ზრდას. 2013 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტით, სახელმწიფო ბიუჯეტის საფინანსო რესურსი განსაზღვრულია 8 748.5 მლნ ლარით, რაც 2012 წლის შესაბამის მაჩვენებელს 628.5 მლნ ლარით აღემატება.
• შემოსავლების მატება დაკავშირებულია საგადასახადო შემოსავლების მატებასთან, რომელიც 2012 წელთან შედარებით 620 მლნ ლარით იზრდება. თუმცა, იმის გათვალისწინებით, რომ გრანტებიდან და სხვა შემოსავლებიდან მისაღები სახსრები 2012 წელთან შედარებით მცირდება, საბოლოო ჯამში, ბიუჯეტის შემოსავლები მხოლოდ 368.9 მლნ ლარით იზრდება.
• საგადასახადო კოდექსში წარდგენილი ცვლილების თანახმად, (რომელიც აისახება 2013 წლის ბიუჯეტის პროექტზე) საზოგადოებისათვის შემოთავაზებული დაუბეგრავი მინიმუმის შემოღება არ არის ეფექტიანი არც მისი გამოანგარიშების, არც მისი მოცულობის კუთხით. ამ ცვლილებით ადამიანი დღეში მხოლოდ 98 თეთრს ზოგავს. მაზანშეწონილი იქნება, სახელმწიფომ უარი თქვას ასეთი შეღავათის დაწესებაზე და ზემოთხსენებული სახსრები გამოყენებულ იქნას თუნდაც ჯანმრთელობის დაცვის იმ პროგრამების დასაფინანსებლად, რომელთა ხარჯების დაფარვა სადაზღვევო პაკეტით არ ხორციელდება.
• ძირითადი მონაცემებისა და მიმართულებების დოკუმენტის მიხედვით, გათვალისწინებულია ქვეყანაში სახელმწიფო სადაზღვევო ფონდის შექმნა. თავისთავად ის ფაქტი, რომ სახელმწიფო იქნება ასეთი ფონდის მმართველი და მესაკუთრე, საკმაოდ დიდ რისკებს აჩენს მის ეფექტურ მუშაობასთან დაკავშირებით. მიზანშეწონილია სახელმწიფომ უზრუნველყოს მოსახლეობის დაზღვევა კერძო სადაზღვევო კომპანიებში, თუმცა ამავდროულად მოახდინოს ასეთი სადაზღვევო კომპანიების პერმანენტული მკაცრი მონიტორინგი.
• ძირითადი მონაცემებისა და მიმართულებების დოკუმენტი ასევე ითვალისწინებს მთავრობის გეგმას, დააზღვიოს საქართველოს ყველა მოქალაქე საბაზისო ჯანმრთელობის დაზღვევის პაკეტით, ხოლო უფრო ყოვლისმომცველი დაზღვევის საფასური მოსახლეობამ თვითონ გადაიხადოს. აქაც აქტუალურია სახსრების ეფექტურად გამოყენების თემა. იმის გათვალისწინებით, რომ მაღალშემოსავლიან ფენებს შეუძლიათ თავად დაფარონ საკუთარი დაზღვევის ხარჯები, უმჯობესი იქნება სახელმწიფომ დააზღვიოს მოსახლეობის სოციალურად დაუცველი ფენა და უმუშევრები. ასევე, უმჯობესია ბავშვებში ქრონიკული დაავადებების პრევენციაზე ზრუნვა, ვიდრე ყველა მოქალაქის ტოტალური დაზღვევა.
• განათლების დაფინანსების კუთხით მნიშვნელოვანია ყურადღება მიექცეს სასკოლო განათლების ხარისხობრივ ასპექტებს დაფინანსების ზრდასთან ერთად 2014 წლიდან მოყოლებული. ასევე მიგვაჩნია, რომ უმაღლეს განათლებაში აქცენტი უნდა გაკეთდეს არა იმდენად სახელმწიფო დაფინანსების ზრდაზე, არამედ უმაღლესი სასწავლო დაწესებულებების ავტონომიურობისა და შესაძლებლობების ზრდაზე, თავად მოიზიდონ სახსრები განვითარებისათვის.
• სოფლის მეურნეობის სამინისტრო არ უნდა დაიტვირთოს სოციალური დამხმარის ფუნქციით და უნდა მიეცეს დრო და რესურსები დარგის განვითარებაზე სამუშაოდ, რაც ამ სფეროში ზრდის ხელშემწყობი პოლიტიკური და ინსტიტუციონალური გარემოს ჩამოყალიბებაზე უნდა იყოს ორიენტირებული.
• მთავრობამ უნდა შეძლოს და მოახდინოს წინასაარჩევნო დაპირებების ძალიან სერიოზული რაციონალიზაცია. დაპირებების დიდი ნაწილის შესრულება მოკლევადიან პერიოდში არარეალისტურია. ვფიქრობთ, ამ მხრივ ყველაზე მნიშვნელოვანი 2014 წელი იქნება, როცა ახალ მმართველ გუნდს უკვე ექნება მართვის სათანადო გამოცდილება.

ანგარიში მომზადდა ფონდი  ‘ღია საზოგადოება -საქართველოს ‘  ინიციატივითა და  მხარდაჭერით.

ნახეთ ანგარიშის სრულად ქართულ ენაზე.

ნახეთ ანგარიში სრულად ინგლისურ ენაზე.