მწვანე სივრცეები საბჭოთა ეპოქაში
ადამიანის უფლებების უგულვებელმყოფი, ტოტალიტარული რეჟიმის დროს ბევრად მეტი ყურადღება ეთმობოდა ქალაქების გამწვანებას, ვიდრე დღეს, საქართველოში მოქმედი თავისუფალი ბაზრის პირობებში, როცა მიწა საკუთრებაა. დიდი სკვერები და ბაღები ბათუმსა და თბილისში სწორედ საბჭოთა ეპოქაშია გაშენებული.
მწვანე სივრცისადმი საბჭოთა ეპოქის მეტნაკლებად გონივრულ დამოკიდებულებას ბევრი რამ განსაზღვრავდა:
„საბჭოთა ეკონომიკის სისტემაში არ არსებობდა მიწის ფასი, იყო სახელმწიფოსი და, შესაბამისად, არ მუშაობდა თავისუფალი ბაზრის პრინციპები. საბჭოთა კავშირშიც ესმოდათ, რომ ადამიანს სჭირდება სუნთქვისთვის ჟანგბადი და ჯანსაღი გარემო, წინააღმდეგ შემთხვევაში ჯანმრთელობის მასიური გაუარესება აწვება ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემას, აისახება სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე, ხარისხზე და ადამიანთა შრომისუნარიანობაზე. სახელმწიფოსთვის კი ჯანმრთელი და შრომისუნარიანი ადამიანი მნიშვნელოვანი იყო“, – ამბობს ირაკლი ჟვანია.
საბჭოთა ეპოქის დასასრულს, მიწის კომერციალიზაციისთანავე სახელმწიფოს კუთვნილი მიწები გადავიდა კერძო სექტორის ხელში და დაიწყეს ყველაფრის ისე შენება, როგორც სურდათ. ხელოვნებათმცოდნე თამარ ამაშუკელი აპ პერიოდს გარდამავალ, მტკივნეულ ეტაპად აფასებს:
კერძო სექტორის ხელში გადასულმა სამშენებლო ბიზნესმა 90-იანი წლებიდანვე არასწორი განვითრების ხაზი აირჩა. ის ქალაქის და შესაბამისად მოქალაქის ხარჯზე იღებს სარგებელს, მდიდრდებიან ერთეულები, ზარალდება ყველა. სახელმწიფომ ვერ შეძლო ვითარების კონტროლი. მან ნებსით თუ უნებლიედ ქალაქის განვითარების სადავეები ხელიდან გაუშვა. ქალაქის განვითარებაში მთავარი არა ცალკეული მენაშენე , არამედ სახელწიფოა, რომელიც ამბობს სად, რა და როგორ უნდა აშენდეს. მხოლოდ ის არის პასუხისმგებელი ყველაფერზე, რაც დღეს საქართველოს ქალაქებში ხდება და არამხოლოდ, ვიცით რაც ხდება კვარიათში, გონიოში. ეს დაძრული, სწრაფმავალი მატარებელია, რომელიც ვიცით როგორც უნდა შევაჩეროთ, თუმცა ამას სჭირდება ძალიან ძლიერი პოლიტიკური ნება“, – ამბობს თამარ ამაშუკელი.
ერთადერთ გამოსავალს ის მოსახლეობის აქტიურობაში ხედავს, საერთო სივრცის, ჩვენი ქალაქების მიმართ მეტ ყურადღებაში. თვლის, რომ აუცილებელია რაც შეიძლება მეტი ადამიანის ჩართვა ურბანული გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში, რაც ხელისუფლებას მეტად ანარიშვალდებულს და გამჭვირავალეს გახდიდა.
აუცილებელია მოქალაქეების სურვილი, მკაფიოდ იყოს დაფიქსირებული ქალაქების განვითარების სტარტეგიულ დოკუმენტებში, გადაწყვეტილების მიმღებ პირთა მიერ გადადგმულ ყველა ნაბიჯში უნდა იყოს ასახული მოქალაქის ინტერესები.
როგორც ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა განხორციელებამ არ უნდა დაარღვიოს სხვათა უფლებები და თავისუფლებები, ასეა ქალაქიც – ერთის ცხოვრების პირობების გაუმჯობესების ხარჯზე არ უნდა დაზარალდეს მეორეს პირობები. ქალაქი ჩვენი საარსებო, საერთო სივრცეა, უნდა ვისწავლოთ თანაცხოვრება და სურვილების შეჯერება, რაც ქალაქის ინტერესებს უნდა შეესადაგებოდეს.
დაისის ფერადი საფრთხე
სამშენებლო სექტორი, მითუფრო უკონტროლო სამშენებლო პროცესი ჰაერის ერთ-ერთი ყველაზე მავნე დამაბინძურებელიცაა. მშენებლობების თანმდევი მტვრის მყარი ნაწილაკები, რომლებიც სულფატების, ნიტრატების, ამიაკის, ნატრიუმის ქლორიდის, შავი ნახშირბადისა და მინერალური მტვრისგან შედგება, მიიჩნევა, რომ ადამიანის ჯანმრთელობისთვის გაცილებით მავნებელია, ვიდრე ჰაერის ნებისმიერი სხვა დამაბინძურებელი.
ბათუმში ჰაერის დაბინძურების მონიტორინგის ავტომატური სადგურები აბუსერიძისა და ქათამაძის ქუჩებზეა განთავსებული.
სადგურებში იზომება ჰაერის დამაბინძურებელი ნივთიერებების კონცენტრაცია ჰაერში. ატმოსფერული ჰაერის ხარისხს შეგიძლიათ თვალი ადევნოთ ვებგვერდზე air.gov.ge
დღის განმავლობაში სამრეწველო მტვრის, გამონაბოლქვის და სხვადასხვა დამაბინძურებლებისგან მეტი ნაწილაკი იფრქვევა ჰაერში, ვიდრე ღამით. რაც მეტია დამაბინძურებელი ნაწილაკები მით მეტ არეკლილ სხივებს განაბნევენ ისინი და შედეგად დაისის ცა ბევრად კაშკაშაა აისთან შედარებით.
ერთადერთი „სარგებელი“, რაც დაბინძურებულ ჰაერს და მასში კონცენტრირებულ მავნე ნივთიერებებს მოაქვს ათასფერადი დაისებია. ბუნების და ფიზიკის კანონების ირონიად შეიძლება ჩაითვალოს, რომ ყველაზე ლამაზი დაისების ნახვა ყველაზე დაბინძურებულ ქალაქებში შეგვიძლია.
ბათუმის დაისებს ვერაფერი შეედრება.
